2. 广西红树林研究中心, 广西北海 536000
2. Guangxi Mangrove Research Center, Beihai, Guangxi, 536000, China
山口红树林生态自然保护区(国家级)位于广西东海岸合浦县东南部,属南亚热带海洋性季风气候。年均日照时数为1 796~1 800 h,年均气温23.4℃,年积温≥10℃为7 708~8 261 d·℃,年平均降水量1 500~1 700 mm,多集中在夏季,蒸发量1 000~1 400 mm,平均相对湿度为80%。台风和暴雨是这里的主要灾害性天气。区域内气候温和、光热充足、干湿季分明、有效积温高的气候特点,十分有利于红树植物的生长发育。保护区内的红树林是中国大陆海岸红树林典型代表,发育良好,结构独特,连片较大,是保存较完整的天然红树林。
山口保护区具有丰富、独特的植物资源,有维管束植物106科370多种[1],湿地生物多样性非常高。自1990年保护区成立以来,在生态优先思想的指导下,维护并加强对天然红树林的保护,实行保护原有生态与人工恢复并举的措施,保护区环境得到了良好的改善。
昆虫是红树林生态系统中的重要成员。一方面作为初级消费者,它们取食一定数量的植物以保持自身发展,另一方面它们是鸟类和其他动物的食物来源。因此,昆虫在红树林湿地生态系统中占有极其重要的地位,对维护生物多样性具有巨大的作用。昆虫调查是区域本底生物调查的重要内容,是全面评估生态环境质量的重要参考。本次调查共采集并制作针插昆虫标本1 564件、浸制标本89瓶,共鉴定出451种昆虫,为保护区生物多样性研究和生态环境总体评价提供了基础资料。
1 材料和方法 1.1 昆虫采集采集时间:2018年1月—12月,8月、10月进行集中采集,其他月份零星采集。
采集地点:山口红树林生态自然保护区(国家级)(高坡,新村,海塘,红头岭,耙棚,烟楼下,永安,沙田,山角,马扒栏,沙尾,榄根)。
采集方法:网捕、捕抓均用人工方法,个别昆虫幼虫带回实验室饲养。野外捕捉昆虫时,主要沿红树林边缘海堤、海岸、滩涂行走。黑光灯诱集时,灯置于红树林与白布之间,开灯时间为日落后至当天22时。
1.2 标本制作基本保证当天采集的昆虫当天制作成标本,均针插、展姿。野外作业时,先自然干燥几天,再带回实验室在50℃烘箱中烘干6~24 h。烘干后的昆虫标本,上采集标签入盒保存。
1.3 标本鉴定鉴定昆虫标本,主要查看《中国动物志》昆虫纲相关卷册、《中国经济昆虫志》相关卷册、《日本产蛾类标准图鉴》(Ⅰ~Ⅳ)、《中国蝴蝶图鉴》[2]、《云南胡蜂志》[3]等图书资料,以及相关专业分类论文和昆虫分类网站。
所有昆虫标本存于广西红树林研究中心标本室。
2 调查结果本次调查共鉴定出昆虫451种,归属于14目109科334属;螨1种。其中,鳞翅目种类最多(138种),膜翅目78种,半翅目75种,直翅目55种,鞘翅目46种,双翅目32种,蜻蜓目11种,脉翅目4种,螳螂目3种,蜚蠊目3种,等翅目3种,竹节虫目1种,缨翅目1种,弹尾目1种。详细名录见表 1。
目Order | 科Family | 属Genus | 种Species |
弹尾目Collembola | 鳞跳虫科Tomoceridae | 鳞跳属Tomocerus | 简长角跳虫Tomocerus varius |
等翅目Blattaria | 白蚁科Termitidae | 大白蚁属Macrotermes | 黄翅大白蚁Macrotermes barneyi |
土白蚁属Odontotermes | 黑翅大白蚁Odontotermes formosanus | ||
鼻白蚁科Rhinotermitidae | 乳白蚁属Coptotermes | 家白蚁Coptotermes formosanus | |
蜚蠊目Blattaria | 蜚蠊科Blattidae | 大蠊属Periplaneta | 美洲大蠊Periplaneta americana |
澳洲大蠊Periplaneta australasiae | |||
姬蠊科Blattellidae | 姬蠊属Blattella | 德国小蠊Blattella germanica | |
蜻蜓目Odonata | 蟌科Coenagriidae | 黄蟌属Ceriagrion | 短尾黄蟌Ceriagrion melanurum |
黑脊蟌Coenagrion calamorum | |||
小蟌属Agriocnemis | 林斑小蟌Agriocnemis femina | ||
小蟌Agriocnemis sp. | |||
蜻科Libellulidae | 红蜻属Crocothemis | 红蜻Crocothemis servilia | |
黄蜻属Pantala | 黄蜻Pantala flavescens | ||
灰蜻属Orthetrum | 华丽灰蜻Orthetrum chrysis | ||
狭腹灰蜻Orthetrum sabina | |||
蓝小蜻属Diplacodes | 纹蓝小蜻Diplacodes trivialis | ||
丽翅蜻属Rhyothemis | 斑丽翅蜻Rhyothemis variegate | ||
脉蜻属Neurothemis | 截斑脉蜻Neurothemis tulia | ||
脉翅目Neuroptera | 草蛉科Chrysopidae | 草蛉属Chrysopa | 普通草蛉Chrysopa carnea |
大草蛉Chrysopa pallens | |||
玛草蛉属Mallada | 亚非玛草蛉Mallada desjardinsi | ||
蚁蛉科Myrmeleontidae | 蚁蛉属Myrmeleon | 泛蚁蛉Myrmeleon formicarius | |
螳螂目Mantodea | 螳螂科Mantidae | 大刀螳属Tenodera | 枯叶大刀螳Tenodera aridifolia |
中华大刀螂Tenodera sinensis | |||
斧螳属Hierodula | 广腹螳螂Hierodula patellifera | ||
缨翅目Thysanoptera | 管蓟马科Phlaeothripidae | 母管蓟马属Gynaikothrips | 榕树管蓟马Gynaikothrips uzeli |
竹节虫目Phasmida | 枝科Diapheromeridae | 华枝属Sinophasma | 斑腿华枝Sinophasma maculicruralis |
直翅目Orthoptera | 蝼蛄科Gryllotalpidae | 蝼蛄属Gryllotalpa | 东方蝼蛄Gryllotalpa orientalis |
蟋蟀科Gryllidae | 大蟋属Tarbinskiellus | 花生大蟋Tarbinskiellus portentosus | |
斗蟋属Velarifictorus | 长颚斗蟋Velarifictorus aspersus | ||
棺头蟋属Loxoblemmus | 石首棺头蟋Loxoblemmus equestris | ||
台湾棺头蟋Loxoblemmus formosanus | |||
蟋蟀属Gryllus | 双斑大蟋Gryllus bimaculatus | ||
田蟋蟀Gryllus campestris | |||
油葫芦属Teleogryllus | 澳洲油葫芦Teleogryllus commodus | ||
黄脸油葫芦Teleogryllus emma | |||
北京油葫芦Teleogryllus mitratus | |||
黑脸油葫芦Teleogryllus occipitalis | |||
灶蟋属Gryllodes | 短翅灶蟋Gryllodes sigillatus | ||
蚁蟋科Myrmecophilidae | 蚁蟋属Myrmecophilus | 台湾蚁蟋Myrmecophilus formosanus | |
蛉蟋科Trigonidiidae | 蛉蟋属Trigonidium | 黄足斜蛉蟋Trigonidium flavipes | |
双针蟋属Dianemobius | 斑腿双针蟋Dianemobius fascipes | ||
树蟋科Oecanthidae | 树蟋属Oecanthus | 印度树蟋Oecanthus indicus | |
黄树蟋Oecanthus rufescens | |||
锥头蝗科Pyrgomorphidae | 负蝗属Atractomorpha | 短额负蝗Atractomorpha sinensis | |
斑翅蝗科Oedipodidae | 车蝗属Gastrimargus | 云斑车蝗Gastrimargus marmoratus | |
飞蝗属Locusta | 东亚飞蝗Locusta migratoria manilensis | ||
绿纹蝗属Aiolopus | 花胫绿纹蝗Aiolopus thalassinus | ||
小车蝗属Oedaleus | 隆叉小车蝗Oedaleus abruptus | ||
疣蝗属Trilophidia | 疣蝗Trilophidia annulate | ||
踵蝗属Pternoscirta | 红翅踵蝗Pternoscirta sauteri | ||
斑腿蝗属Catantops | 红褐斑腿蝗Catantops pinguis | ||
稻蝗属Oxya | 拟山稻蝗Oxya anagavisa | ||
中华稻蝗Oxya chinensis | |||
小稻蝗Oxya intricata | |||
稻蝗Oxya sp. | |||
稞蝗属Quilta | 稞蝗Quilta sp. | ||
棉蝗属Chondracris | 棉蝗Chondracris rosea | ||
伪稻蝗属Pseudoxya | 赤胫伪稻蝗Pseudoxya diminuta | ||
斜翅蝗属Eucoptacra | 斜翅蝗Eucoptacra praemorsa | ||
芋蝗属Gesonula | 芋蝗Gesonula punctifrons | ||
长夹蝗属Choroedocus | 长夹蝗Choroedocus capensis | ||
紫胫长夹蝗Choroedocus violaceipes | |||
直斑腿蝗属Stenocatantops | 长角直斑腿蝗Stenocatantops splendens | ||
剑角蝗科Acrididae | 佛蝗属Phlaeoba | 长角佛蝗Phlaeoba antennata | |
僧帽佛蝗Phlaeoba infumata | |||
剑角蝗属Acrida | 中华剑角蝗Acrida cinereal | ||
细肩蝗属Calephorus | 细肩蝗Calephorus vitalisi | ||
蚱科Tetrigidae | 悠背蚱属Euparatettix | 悠背蚱Euparatettix sp. | |
蚱属Tetrix | 北部湾蚱Tetrix beibuwanensis | ||
日本蚱Tetrix japonica | |||
蚱Tetrix sp. | |||
长背蚱属Paratettix | 瘦长背蚱Paratettix variabilis | ||
草螽科Conocephalidae | 草螽属Conocephalus | 斑翅草螽Conocephalus maculatus | |
鸣草螽Conocephalus melas | |||
草螽Conocephalus sp. | |||
似织螽属Hexacentrus | 素色似织螽Hexacentrus unicolor | ||
优草螽属Euconocephalus | 鼻优草螽Euconocephalus nasutus | ||
露螽科Phaneroptefidae | 糙颈螽属Ruidocollaris | 截叶糙颈螽Ruidocollaris truncatolobata | |
条螽属Ducetia | 日本条螽Ducetia japonica | ||
螽斯科Tettigoniidae | 纺织娘属Mecopoda | 纺织娘Mecopoda elongata | |
绿螽属Holochlora | 双叶绿螽Holochlora bilobata | ||
半翅目Hemiptera | 蝽科Pentatomidae | 臭蝽属Metonymia | 大臭蝽Metonymia glandulosa |
岱蝽属Dalpada | 小斑岱蝽Dalpada nodifera | ||
宽盾蝽属Poecilocoris | 宽盾蝽Poecilocoris sp. | ||
绿蝽属Nezara | 黑须稻绿蝽Nezara antennata | ||
稻绿蝽Nezara viridula | |||
绿蝽Nezara sp. | |||
麻皮蝽属Erthesina | 麻皮蝽Erthesina fullo | ||
曙厉蝽属Eocanthecoma | 叉角曙厉蝽Eocanthecoma furcellata | ||
狭地长蝽属Panaorus | 日本地蝽Panaorus japonicus | ||
地蝽Panaorus sp. | |||
盾蝽科Scutelleridae | 角盾蝽属Cantao | 角盾蝽Cantao ocellatus | |
丽盾蝽属Chrysocoris | 紫蓝丽盾蝽Chrysocoris stollii | ||
亮盾蝽属Lamprocoris | 亮盾蝽Lamprocoris roylii | ||
负子蝽科Belostomatidae | 负子蝽属Belostoma | 负子蝽Belostoma sp. | |
红蝽科Largidae | 斑红蝽属Physopelta | 突背斑红蝽Physopelta gutta | |
棉红蝽属Dysdercus | 离斑棉红蝽Dysdercus cingulatus | ||
叉带棉红蝽Dysdercus decussatus | |||
联斑棉红蝽Dysdercus poecilus | |||
宽肩蝽科Veliidae | 微宽蝽属Microvelia | 尖钩宽黾蝽Microvelia horvathi | |
荔蝽科Tessaratomidae | 荔蝽属Tessaratoma | 荔蝽Tessaratoma papillosa | |
猎蝽科Reduviidae | 哎猎蝽属Ectomocoris | 黑哎猎蝽Ectomocoris atrox | |
彩猎蝽属Euagoras | 彩纹猎蝽Euagoras plagiatus | ||
盗猎蝽属Peirates | 日月盗猎蝽Peirates arcuatus | ||
菱猎蝽属Isyndus | 锥盾菱猎蝽Isyndus reticulatus | ||
轮刺猎蝽属Scipinia | 轮刺猎蝽Scipinia horrida | ||
普猎蝽属Oncocephalus | 短斑普猎蝽Oncocephalus simillimus | ||
裙猎蝽属Yolinus | 淡裙猎蝽Yolinus albopustulatus | ||
犀猎蝽属Sycanus | 黄带犀猎蝽Sycanus croceovittatus | ||
真猎蝽属Harpactor | 云斑真猎蝽Harpactor incertis | ||
跷蝽科Berytidae | 锤胁跷蝽属Yemma | 锤胁跷蝽Yemma sp. | |
水黾科Gerridae | 黾蝽属Gerris | 圆臀大黾蝽Gerris paludum | |
缘蝽科Coreidae | 菲缘蝽属Physomerus | 菲缘蝽Physomerus grossipes | |
棘缘蝽属Cletus | 短肩棘缘蝽Cletus pugnator | ||
稻棘缘蝽Cletus punctiger | |||
平肩棘缘蝽Cletus tenuis | |||
长肩棘缘蝽Cletus trigonus | |||
瘤缘蝽属Acanthocoris | 瘤缘蝽Acanthocoris scaber | ||
侎缘蝽属Mictis | 曲胫侎缘蝽Mictis tenebrosa | ||
同缘蝽属Homoeocerus | 一点同缘蝽Homoeocerus unipunctatus | ||
长蝽科Lygaeidae | 痕腺长蝽属Spilostethus | 箭痕腺长蝽Spilostethus hospes | |
红腺长蝽属Graptostethus | 黑带红腺长蝽Graptostethus servus | ||
脊长蝽属Tropidothorax | 脊长蝽Tropidothorax sp. | ||
蛛蝽科Alydidae | 稻缘蝽属Leptocorisa | 异稻缘蝽Leptocorisa acuta | |
蜂缘蝽属Riptortus | 条蜂缘蝽Riptortus linearis | ||
点蜂缘蝽Riptortus pedestris | |||
蝉科Cicadidae | 红蝉属Huechys | 红蝉Huechys sanguinea | |
蟪蛄属Platypleura | 黄蟪蛄Platypleura hilpa | ||
蚱蝉属Cryptotympana | 蚱蝉Cryptotympana atrata | ||
叶蝉科Cicadellidae | 大叶蝉属Cicadella | 大青叶蝉Cicadella viridis | |
褐脉叶蝉属Cofana | 白翅褐脉叶蝉Cofana spectra | ||
黑尾叶蝉属Nephotettix | 二条黑尾叶蝉Nephotettix apicalis | ||
黑尾叶蝉Nephotettix cincticeps | |||
二点黑尾叶蝉Nephotettix virescens | |||
小绿叶蝉属Empoasca | 小绿叶蝉Empoasca fabae | ||
白翅叶蝉属Thaia | 白翅叶蝉Thaia oryzivora | ||
角蝉科Membracidae | 负角蝉属Telingana | 台湾负角蝉Telingana formosanus | |
三刺角蝉属Tricentrus | 褐三刺角蝉Tricentrus brunneus | ||
广翅蜡蝉科Ricaniidae | 广翅蜡蝉属Ricania | 八点广翅蜡蝉Ricania speculum | |
疏广翅蜡蝉属Euricania | 眼纹疏广蜡蝉Euricania ocella | ||
象蜡蝉科Dictyopharidae | 彩象蜡蝉属Raivuna | 伯瑞象蜡蝉Raivuna patruelis | |
丽象蜡蝉属Orthopagus | 月纹象蜡蝉Orthopagus lunulifer | ||
蛾蜡蝉科Flatidae | 络蛾蜡蝉属Lawana | 紫络蛾蜡蝉Lawana imitata | |
沫蝉科Cercopidae | 禾沫蝉属Callitettix | 稻赤斑黑沫蝉Callitettix versicolor | |
飞虱科Delphacidae | 白背飞虱属Sogatella | 白背飞虱Sogatella furcifera | |
褐飞虱属Nilaparvata | 褐稻虱Nilaparvata lugens | ||
灰飞虱属Laodelphax | 灰飞虱Laodelphax striatellus | ||
蚜科Aphididae | 瘤蚜属Myzus | 桃蚜Myzus persicae | |
缢管蚜属Lipaphis | 萝卜蚜Lipaphis pseudobrassicae | ||
绵蚧科Margarodidae | 吹绵蚧属Icerya | 吹绵蚧Icerya purchase | |
蜡蚧科Coccidae | 蜡蚧属Ceroplastes | 日本龟蜡蚧Ceroplastes japonicas | |
红蜡蚧Ceroplastes rubens | |||
盾蚧科Diaspididae | 白盾蚧属Pseudaulacaspis | 考氏白盾蚧Pseudaulacaspis cockerelli | |
金顶盾蚧属Chrysomphalus | 黑褐圆盾蚧Chrysomphalus aonidum | ||
蛎蚧属Lepidosaphes | 蛎盾蚧Lepidosaphes sp. | ||
圆盾蚧属Aspidiotus | 椰圆盾蚧Aspidiotus destructor | ||
鳞翅目Lepidoptera | 木蠹蛾科Cossidae | 豹蠹蛾属Zeuzera | 咖啡豹蠹蛾Zeuzera coffeae |
梨豹蠹蛾Zeuzera pyrina | |||
袋蛾科Psychidae | 桉袋蛾属Acanthopsyche | 桉袋蛾Acanthopsyche subferalbata | |
彩袋属Chalia | 蜡彩袋蛾Chalia larminati | ||
白袋蛾属Chalioides | 白囊袋蛾Chalioides kondonis | ||
黛袋蛾属Dappula | 黛袋蛾Dappula tertia | ||
小袋蛾属Mahasena | 茶褐袋蛾Mahasena colona | ||
窠蓑蛾属Clania | 茶袋蛾Clania minuscule | ||
大袋蛾Clania variegata | |||
锚纹蛾科Callidulidae | 四角蛾属Tetragonus | 隐锚纹蛾Tetragonus catamitus | |
鹿蛾科Amatidae | 鹿蛾属Amata | 南鹿蛾Amata sperbius | |
鹿蛾Amata sp. | |||
刺蛾科Limacodidae | 扁刺蛾属Thosea | 扁刺蛾Thosea sp. | |
黄刺蛾属Monema | 黄刺蛾Monema flavescens | ||
绿刺蛾属Parasa | 丽绿刺蛾Parasa lepida | ||
银纹刺蛾属Miresa | 闪银纹刺蛾Miresa fulgida | ||
灯蛾科Arctiidae | 蝶灯蛾属Nyctemera | 粉蝶灯蛾Nyctemera plagifera | |
灰灯蛾属Creatonotos | 八点灰灯蛾Creatonotos transiens | ||
散灯蛾属Argina | 散星灯蛾Argina cribraria | ||
土苔蛾属Eilema | 黄扁土苔蛾Eilema plante | ||
星灯蛾属Utetheisa | 拟三色星灯蛾Utetheisa lotrix | ||
雪灯蛾属Spilosoma | 点斑雪灯蛾Spilosoma ningyuenfui | ||
毒蛾科Lymantriidae | 古毒蛾属Orgyia | 棉古毒蛾Orgyia postica | |
卷蛾科Tortricidae | 楝小卷蛾属Loboschiza | 苦楝小卷蛾Loboschiza koenigiana | |
毛颚小卷蛾属Lasiognatha | 毛颚小卷蛾Lasiognatha cellifera | ||
枯叶蛾科Lasiocampidae | 褐枯叶蛾属Gastropacha | 石梓褐枯叶蛾Gastropacha philippinensis | |
黄枯叶蛾属Trabala | 栗黄枯叶蛾Trabala vishnou | ||
幕枯叶蛾属Malacosoma | 黄褐天幕毛虫Malacosoma neustria testacea | ||
胸枯叶蛾属Streblote | 木麻黄胸枯叶蛾Streblote castanea | ||
天蛾科Sphingidae | 白薯天蛾属Herse | 白薯天蛾Herse convolvuli | |
面形天蛾属Acherontia | 芝麻鬼脸天蛾Acherontia styx | ||
长喙天蛾属Macroglossum | 斑腹长喙天蛾Macroglossum variegatum | ||
斑蛾科Zygaenidae | 锦斑蛾属Cyclosia | 蝶形锦斑蛾Cyclosia papilionaris | |
锦斑蛾Cyclosia sp. | |||
尺蛾科Geometridae | 免尺蛾属Hyperythra | 双线免尺蛾Hyperythra lutea | |
豹尺蛾属Dysphania | 豹尺蛾Dysphania militaris | ||
海桑豹尺蛾Dysphania sp. | |||
仿锈腰尺蛾属Chlorissa | 遗仿锈腰尺蛾Chlorissa obliterate | ||
钩尺蛾属Luxiaria | 褐烟钩尺蛾Luxiaria amasa | ||
鹰尺蛾属Biston | 油桐尺蛾Biston suppressaria | ||
造桥虫属Ascotis | 大造桥虫Ascotis selenaria | ||
樟翠尺蛾属Thalassodes | 樟翠尺蛾Thalassodes quadraria | ||
草螟科Crambidae | 卷叶野螟属Syllepte | 棉大卷叶野螟Syllepte derogate | |
扇野螟属Pleuroptya | 三条扇野螟Pleuroptya chlorohanta | ||
蛀野螟属Conogethes | 桃蛀螟Conogethes punctiferalis | ||
螟蛾科Pyralidae | 白草螟属Pseudocatharylla | 纯白草螟Pseudocatharylla simplex | |
白带野螟属Spoladea | 甜菜白带野螟Spoladea recurvalis | ||
斑水螟属Eoophyla | 海斑水螟Eoophyla halialis | ||
峰斑螟属Acrobasis | 海榄雌瘤斑螟Acrobasis sp. | ||
黑野螟属Phlyctaenia | 白斑黑野螟Phlyctaenia tyres | ||
娟野螟属Diaphania | 亮斑娟野螟Diaphania canthusalis | ||
水螟属Nymphula | 黄纹水螟Nymphula fengwhanalis | ||
叶野螟属Nausinoe | 云纹叶野螟Nausinoe perspectata | ||
蛀果斑螟属Assara | 白缘蛀果斑螟Assara albicostalis | ||
蛀禾螟属Tryporyza | 三化螟Tryporyza incertulas | ||
蛀野螟属Dichocrocis | 白骨壤蛀果螟Dichocrocis sp. | ||
纵卷叶野螟属Cnaphalocrocis | 稻纵卷叶野螟Cnaphalocrocis medinalis | ||
夜蛾科Noctuidae | 阿夜蛾属Lymantria | 人心果阿夜蛾Lymantria serva | |
黄夜蛾属Xanthodes | 焦条黄夜蛾Xanthodes graellsi | ||
犁纹黄夜蛾Xanthodes transversa | |||
灰翅夜蛾属Spodoptera | 斜纹夜蛾Spodoptera litura | ||
脊蕊夜蛾属Lophoptera | 脊蕊夜蛾Lophoptera squamiger | ||
戟夜蛾属Lacera | 狐戟夜蛾Lacera alope | ||
角衣夜蛾属Gonepatica | 褐灰角衣夜蛾Gonepatica opaline | ||
毛跗夜蛾属Remigia | 毛跗夜蛾Remigia frugali | ||
毛胫夜蛾属Mocis | 毛胫夜蛾Mocis undata | ||
梦尼夜蛾属Orthosia | 梦尼夜蛾Orthosia sp. | ||
拟粘夜蛾属Pseudaletia | 粘虫Pseudaletia separate | ||
三角夜蛾属Trigonodes | 短带三角夜蛾Trigonodes hyppasia | ||
癣皮蛾属Blenina | 荔枝癣皮夜蛾Blenina lichenosa | ||
粘夜蛾属Leucania | 白脉粘夜蛾Leucania venalba | ||
长角皮夜蛾属Risoba | 基白长角皮夜蛾Risoba obscurivialis | ||
蛀茎夜蛾属Sesamia | 大螟Sesamia inferens | ||
钩蛾科Drepanidae | 白钩蛾属Ditrigona | 无瓣海桑白钩蛾Ditrigona sp. | |
凤蝶科Papilionidae | 凤蝶属Papilio | 斑凤蝶Papilio clytia | |
达摩凤蝶Papilio demoleus | |||
美凤蝶Papilio memnon | |||
翠蓝斑凤蝶Papilio paradoxa | |||
巴黎翠凤蝶Papilio paris | |||
玉带凤蝶Papilio polytes | |||
柑橘凤蝶Papilio xuthus | |||
青凤蝶属Graphium | 统帅青凤蝶Graphium agamemnon | ||
木兰青凤蝶Graphium doson | |||
青凤蝶Graphium sarpedon | |||
粉蝶科Pieridae | 橙粉蝶属Ixias | 橙粉蝶Ixias pyrene | |
粉蝶属Pieris | 东方菜粉蝶Pieris canidia | ||
菜粉蝶Pieris rapae | |||
黄粉蝶属Eurema | 檗黄粉蝶Eurema blanda | ||
无标黄粉蝶Eurema brigitta | |||
宽边黄粉蝶Eurema hecabe | |||
迁粉蝶属Catopsilia | 迁粉蝶Catopsilia pomona | ||
梨花迁粉蝶Catopsilia pyranthe | |||
青粉蝶属Pareronia | 青粉蝶Pareronia anais | ||
纤粉蝶属Leptosia | 纤粉蝶Leptosia nina | ||
园粉蝶属Cepora | 青园粉蝶Cepora nadina | ||
黑脉园粉蝶Cepora nerissa | |||
蛱蝶科Nymphalidae | 斑蝶属Danus | 虎斑蝶Danus genutia | |
斑蛱蝶属Hypolimnas | 幻紫斑蛱蝶Hypolimnas bolina | ||
金斑蛱蝶Hypolimnas missipus | |||
波蛱蝶属Ariadne | 波蛱蝶Ariadne ariadne | ||
珐蛱蝶属Phalanta | 珐蛱蝶Phalanta phalantha | ||
环蛱蝶属Neptis | 中环蛱蝶Neptis hylas | ||
襟蛱蝶属Cupha | 黄襟蛱蝶Cupha erymanthis | ||
锯眼蝶属Elymnias | 翠袖锯眼蝶Elymnias hypermnestra | ||
脉蛱蝶属Hestina | 黑脉蛱蝶Hestina assimilis | ||
眉眼蝶属Mycalesis | 中介眉眼蝶Mycalesis intermedia | ||
小眉眼蝶Mycalesis mineu | |||
平顶眉眼蝶Mycalesis mucianus | |||
尾蛱蝶属Polyura | 窄斑凤尾蛱蝶Polyura athamas | ||
眼蛱蝶属Junonia | 美眼蛱蝶Junonia almana | ||
波纹眼蛱蝶Junonia atlites | |||
黄裳眼蛱蝶Junonia hierta | |||
蛇眼蛱蝶Junonia lemonias | |||
翠蓝眼蛱蝶Junonia orithya | |||
紫斑蝶属Euploea | 幻紫斑蝶Euploea core | ||
默紫斑蝶Euploea klugii | |||
妒丽紫斑蝶Euploea tulliolus | |||
灰蝶科Lycaenidae | 波灰蝶属Prosotas | 波灰蝶Prosotas sp. | |
褐蚬蝶属Abisara | 蛇目褐蚬蝶Abisara echerius | ||
吉灰蝶属Zizeeria | 酢酱灰蝶Zizeeria maha | ||
咖灰蝶属Catochrysops | 咖灰蝶Catochrysops strabo | ||
莱灰蝶属Remelana | 莱灰蝶Remelana jangala | ||
蓝灰蝶属Everes | 蓝灰蝶Everes argiades | ||
长尾蓝灰蝶Everes lacturnus | |||
娆灰蝶属Arhopala | 缅甸娆灰蝶Arhopala birmana | ||
山灰蝶属Shijimia | 山灰蝶Shijimia moorei | ||
梳灰蝶属Ahlbergia | 尼采梳灰蝶Ahlbergia nicevillei | ||
雅灰蝶属Jamides | 素雅灰蝶Jamides alecto | ||
雅灰蝶Jamides bochus | |||
净雅灰蝶Jamides pura | |||
燕灰蝶属Rapala | 霓纱燕灰蝶Rapala nissa | ||
银线灰蝶属Spindasis | 银线灰蝶Spindasis lohita | ||
珍灰蝶属Zeltus | 珍灰蝶Zeltus amasa | ||
紫灰蝶属Chilades | 紫灰蝶Chilades lajus | ||
弄蝶科Hesperiidae | 稻弄蝶属Parnara | 幺纹稻弄蝶Parnara bada | |
直纹稻弄蝶Parnara guttata | |||
黄室弄蝶属Potanthus | 宽纹黄室弄蝶Potanthus pava | ||
籼弄蝶属Borbo | 籼弄蝶Borbo cinnara | ||
鞘翅目Coleoptera | 隐翅甲科Staphylinidae | 毒隐翅甲属Paederus | 青翅蚁形隐翅虫Paederus fuscipes |
蚁形隐翅虫Paederus sp. | |||
芫菁科Meloidae | 豆芫菁属Epicauta | 豆芫菁Epicauta gorhami | |
沟芫菁属Hycleus | 眼斑沟芫菁Hycleus cichorii | ||
大斑芫菁Hycleus phaleratus | |||
曲纹沟芫菁Hycleus schoenherri | |||
叩甲科Elateridae | 梳爪叩甲属Melanotus | 米氏梳爪叩甲Melanotus melli | |
拟步甲科Tenebrionidae | 小扁足甲属Alaetrinus | 小扁足甲Alaetrinus sp. | |
步甲科Carabidae | 虎甲属Cicindela | 金斑虎甲Cicindela aurulenta 虎甲Cicindela sp. |
|
宽带步甲属Craspedophorus | 圆胸宽带步甲Craspedophorus mandarinus | ||
炮步甲属Pheropsophus | 耶屁步甲Pheropsophus jessoensis | ||
缘虎甲属Callytron | 暗色白缘虎甲Callytron inspeculare | ||
长颈虎甲属Neocollyris | 琉球长颈虎甲Neocollyris loochooensis | ||
金龟子科Scarabaeidae | 洁蜣螂属Catharsius | 神农洁蜣螂Catharsius molossus | |
花金龟科Cetoniidae | 青花金龟属Gametis | 斑青花金龟Gametis bealiae | |
鳃金龟科Melolonthidae | 绒金龟属Maladera | 黑绒金龟Maladera orientalis | |
异丽金龟属Anomala | 桐黑丽金龟Anomala antiqua | ||
红脚丽金龟Anomala cupripes | |||
瓢虫科Coccinellidae | 和谐瓢虫属Harmonia | 八斑和瓢虫Harmonia octomaculata | |
红瓢虫属Rodolia | 小红瓢虫Rodolia pumila | ||
大红瓢虫Rodolia rufopilosa | |||
兼食瓢虫属Micraspis | 稻红瓢虫Micraspis discolor | ||
宽柄月瓢虫属Cheliomenes | 六斑月瓢虫Cheliomenes sexmaculata | ||
裂臀瓢虫属Henosepilachna | 茄二十八星瓢虫Henosepilachna vigintioctopunctata | ||
盘瓢虫属Lemnia | 双带盘瓢虫Lemnia biplagiata | ||
瓢虫属Coccinella | 狭臀瓢虫Coccinella transversalis | ||
突肩瓢虫属Synonycha | 大突肩瓢虫Synonycha grandis | ||
牙甲科Dytiscidae | 牙甲属Hydrophilus | 宽跗牙甲Hydrophilus piceus | |
叶甲科Chrysomelidae | 凹唇跳甲属Argopus | 黑额凹唇跳甲Argopus nigrifrons | |
粗腿甲属Sagra | 紫胫甲Sagra femorata | ||
甘薯肖叶甲属Colasposoma | 甘薯肖叶甲Colasposoma dauricum | ||
沟臀肖叶甲属Colaspoides | 刺股沟臀叶甲Colaspoides opaca | ||
橘啮跳甲属Clitea | 恶性橘啮跳甲Clitea metallica | ||
毛肖叶甲属Trichochrysea | 合欢毛叶甲Trichochrysea nitidissima | ||
守瓜属Aulacophora | 黄足黄守瓜Aulacophora femoralis chinensis | ||
梳龟甲属Aspidomorpha | 甘薯梳龟甲Aspidomorpha furcata | ||
星斑梳龟甲Aspidomorpha miliaris | |||
台龟甲属Taiwania | 甘薯台龟甲Taiwania circumdata | ||
隐头叶甲属Omaspides | 三带隐头叶甲Omaspides trifasciata | ||
天牛科Cerambycidae | 白条天牛属Batocera | 橙斑白条天牛Batocera davidis | |
星天牛属Anoplophora | 星天牛Anoplophora chinensis | ||
象甲科Curculionidae | 灰象属Sympiezomias | 广西灰象Sympiezomias guangxiensis | |
大灰象Sympiezomias velatus | |||
鳞象属Hypomeces | 蓝绿象Hypomeces squamosus | ||
长喙象属Sphenophorus | 长喙象Sphenophorus sp. | ||
膜翅目Hymenoptera | 胡蜂科Vespidae | 胡蜂属Vespa | 黄腰胡蜂Vespa affinis |
小金箍胡蜂Vespa tropica haematodes | |||
马蜂属Polistes | 台湾马蜂Polistes formosanus | ||
棕马蜂Polistes gigas | |||
亚非马蜂Polistes hebraeus | |||
果马蜂Polistes olivaceus | |||
黄裙马蜂Polistes sagittarius | |||
点马蜂Polistes stigma | |||
蜾蠃科Eumenidae | 厚蜾蠃属Pachymenes | 台湾厚蜾蠃Pachymenes formosensis | |
华丽蜾蠃属Delta | 黄盾华丽蜾蠃Delta companiforme | ||
大华丽蜾蠃Delta pyriforme | |||
喙蜾蠃属Rhynchium | 黃喙蜾蠃Rhynchium quinquecinctum | ||
泥壶蜾蠃属Odynerus | 泥壶蜾蠃Odynerus sp. | ||
胸蜾蠃属Orancistrocerus | 墨体胸蜾蠃Orancistrocerus aterrimus | ||
缘蜾蠃属Anterhynchium | 乌缘蜾蠃Anterhynchium argentatum | ||
黃缘蜾蠃Anterhynchium flavomarginatum | |||
蛛蜂科Pompilidae | 狭鳞沟蛛蜂属Leptodialepis | 黄头蛛蜂Leptodialepis bipartita | |
姬蜂科Ichneumonidae | 黑点瘤姬蜂属Xanthopimpla | 松毛虫黑点瘤姬蜂Xanthopimpla pedator | |
广黑点瘤姬蜂Xanthopimpla punctata | |||
螟黑点瘤姬蜂Xanthopimpla stemmator | |||
黑點瘤姬蜂Xanthopimpla sp. | |||
拟瘦姬蜂属Netelia | 拟瘦姬蜂Netelia testacea | ||
土蜂科Scoliidae | 巨土蜂属Megascolia | 天蓝土蜂Megascolia azurea | |
长腹土蜂属Campsomeris | 白毛长腹土蜂Campsomeris annulata | ||
毛肩土蜂Campsomeris coelebs | |||
黄带土蜂Campsomeris phalerata | |||
长腹土蜂Campsomeris plumipes | |||
泥蜂科Sphecidae | 壁泥蜂属Sceliphron | 黄腰壁泥蜂Sceliphron madraspatanum | |
金绿泥蜂属Chlorion | 叶齿金绿泥蜂Chlorion lobatum | ||
蓝泥蜂属Chalybion | 瘦蓝泥蜂Chalybion bengalense | ||
泥蜂属Sphex | 银毛泥蜂Sphex argentatus | ||
沙泥蜂属Ammophila | 红足沙泥蜂Ammophila atripes | ||
沙泥蜂Ammophila sp. | |||
切叶蜂科Megachilidae | 赤腹蜂属Euaspis | 赤腹蜂Euaspis sp. | |
切叶蜂属Megachile | 切叶蜂Megachile policaris | ||
切叶蜂Megachile sp. | |||
隧蜂科Halictidae | 彩带蜂属Nomia | 蓝彩带蜂Nomia chalybeata | |
三条彩带蜂Nomia incerta | |||
彩带蜂Nomia sp. | |||
蜜蜂科Apidae | 无垫蜂属Amegilla | 青条蜂Amegilla calceifera | |
绿条无垫蜂Amegilla zonata | |||
琉璃纹花蜂属Thyreus | 琉璃蜂Thyreus sp. | ||
花芦蜂属Ceratina | 黄芦蜂Ceratina flavipes | ||
绿芦蜂Ceratina smaragdula | |||
蜜蜂属Apis | 中华蜜蜂Apis cerana | ||
小蜜蜂Apis florea | |||
意大利蜜蜂Apis mellifera | |||
木蜂属Xylocopa | 黄胸木蜂Xylocopa appendiculata | ||
竹木蜂Xylocopa nasalis | |||
灰胸木蜂Xylocopa phalothorax | |||
蚁蜂科Mutillidae | 蚁蜂属Mutilla | 双斑蚁蜂Mutilla sp. | |
驼盾蚊蜂属Radoszkowskius | 眼斑驼盾蚁蜂Radoszkowskius oculata | ||
广肩小蜂科Eurytomidae | 广肩小蜂属Eurytoma | 广肩小蜂Eurytoma sp. | |
小蜂科Chalcididae | 大腿小蜂属Brachymeria | 无脊大腿小蜂Brachymeria excarinata | |
广大腿小蜂Brachymeria lasus | |||
蚁科Formicidae | 行军蚁属Dorylus | 东方食植行军蚁Dorylus orientalis | |
齿猛蚁属Odontoponera | 横纹齿猛蚁Odontoponera transversa | ||
双刺猛蚁属Diacamma | 聚纹双刺猛蚁Diacamma rugosum | ||
细颚猛蚁属Leptogenys | 中华细颚猛蚁Leptogenys chinensis | ||
火蚁属Solenopsis | 火蚁Solenopsis geminata | ||
举腹蚁属Crematogaster | 黑褐举腹蚁Cremastogaster rogenhoferi | ||
游举腹蚁Cremastogaster vagula | |||
粗纹举腹蚁Crematogaster artifex | |||
巨首蚁属Pheidologeton | 近缘巨首蚁Pheidologeton affinis | ||
铺道蚁属Tetramorium | 双脊铺道蚁Tetramorium bicarinatum | ||
茸毛铺道蚁Tetramorium lanuginosum | |||
相似铺道蚁Tetramorium simillimum | |||
沃尔什氏铺道蚁Tetramorium walshi | |||
小家蚁属Monomorium | 花居小家蚁Monomorium floricola | ||
细长蚁属Tetraponera | 飘细长蚁Tetraponera allaborans | ||
榕细长蚁Tetraponera microcarpa | |||
多刺蚁属Polyrhachis | 双齿多刺蚁Polyrhachis dives | ||
弓背蚁属Camponotus | 侧扁弓背蚁Camponotus compressus | ||
哀弓背蚁Camponotus dolendus | |||
小弓背蚁Camponotus minus | |||
东京弓背蚁Camponotus tokioensis | |||
捷蚁属Anoplolepis | 长足捷蚁Anoplolepis gracilipes | ||
织叶蚁属Oecophylla | 黄猄蚁Oecophylla smaragdina | ||
双翅目Diptera | 蚊科Culicidae | 按蚊属Anopheles | 多斑按蚊Anopheles maculatus |
微小按蚊Anopheles minimus | |||
库蚊属Culex | 海滨库蚊Culex sitiens | ||
伊蚊属Aedes | 白纹伊蚊Aedes albopictus | ||
骚扰伊蚊Aedes vexans | |||
蝇科Muscidae | 家蝇属Musca | 突额家蝇Musca convexifrons | |
舍蝇Musca domestica | |||
寄蝇科Tachinidae | 尼尔寄蝇属Nealsomyia | 四斑尼尔寄蝇Nealsomyia rufella | |
追寄蝇属Exorista | 古毒蛾追寄蝇Exorista sp. | ||
丽蝇科Calliphoridae | 绿蝇属Lucilia | 海南丽蝇Lucilia hainanensis | |
紫绿蝇Lucilia porphyrina | |||
麻蝇科Sarcophagidae | 别麻蝇属Boettcherisca | 棕尾别麻蝇Boettcherisca peregrina | |
亚麻蝇属Parasarcophaga | 白头亚麻蝇Parasarcophaga albiceps | ||
黄须亚麻蝇Parasarcophaga misera | |||
潜蝇科Agromyzidae | 潜蝇属Agromyza | 潜蝇Agromyza sp. | |
瘦足蝇科Micropezidae | 华瘦足蝇属Taeniaptera | 华瘦足蝇Taeniaptera sp. | |
食蚜蝇科Syrphidae | 斑翅食蚜蝇属Dideopsis | 斑翅食蚜蝇Dideopsis aegrotus | |
斑眼蚜蝇属Eristalinus | 棕腿斑眼蚜蝇Eristalinus arvorum | ||
斑眼蚜蝇Eristalinus sp. | |||
直脉食蚜蝇属Dideoides | 侧斑直脉食蚜蝇Dideoides latus | ||
长足虻科Dolichopodidae | 长足虻属Dolichopdlus | 长足虻Dolichopdlus sp. | |
虻科Tabanidae | 斑虻属Chrysops | 舟山斑虻Chrysops chusanensis | |
异斑虻Chrysops dispar | |||
虻属Tabanus | 中华虻Tabanus mandarinus | ||
全黑虻Tabanus nigra | |||
断纹虻Tabanus striatus | |||
食虫虻科Asilidae | 大眼虫虻属Ammophilomima | 大眼虻Ammophilomima sp. | |
克虫虻属Clephydroneura | 克虫虻Clephydroneura sp. | ||
弯顶毛食虫虻属Neoitamus | 曲毛食虫虻Neoitamus angusticornis | ||
长吻虫虻属Promachus | 大食虫虻Promachus yesonicus | ||
蠓科Ceratopogonidae | 库蠓属Culicoides | 嗜按库蠓Culicoides anophelis | |
荒川库蠓Culicoides arakawae | |||
真螨目Prostigmata* | 羽爪瘿螨科Diptilomiopidae | 下鼻瘿螨属Catarhinus | 甘蔗下鼻瘿螨Catarhinus sacchari |
注:*真螨目属于蛛形纲,不是昆虫纲动物,但是在农林业生产实践中常将其列入调查范围 Note:*Acaridae belongs to Arachnida, not Insecta, but is often included in the investigation scope in agricultural and forestry production practice |
3 讨论
本次调查获得了《山口红树林滨海湿地与管理》昆虫名录(272种)[1]的95%种类,昆虫再现率较高,说明山口红树林保护区近10年来环境总体稳定。
在本地区以往也开展过昆虫调查,如蒋国芳等[4-5]对山口红树林保护区昆虫的调查表明1年内共有195种昆虫出现、周善义等[6]查得英罗湾有蚂蚁17种、陆温等[7]查得蝴蝶有46种, 孙仁杰等[8]介绍了广西红树林昆虫概况,列举了红树林中常见的24种蝴蝶和12种蚁类昆虫。本次调查得到的昆虫种类总数量(451种)明显增多,在科级、属级上也有增加,可能与昆虫采集日期、时长、地点、方法有关,更可能与多年来保护区的管理提升、生态环境改善有关。
蝴蝶种类和数量极为丰富,几乎占所发现的鳞翅目种数的一半,凤蝶、粉蝶和蛱蝶等体型较大的蝴蝶较多。沿路、沿岸调查昆虫时,彩蝶穿梭林间、游戏于田间,可能与保护区豆科植物以及菝葜等藤本植物数量多有关。
以蝗虫(稻蝗、棉蝗)和蛾(夜蛾、螟蛾[9]、灯蛾、尺蛾、袋蛾[10, 11]等)为代表的食植物昆虫、以蝽和蚧为代表的刺吸式害虫均能在山口红树林保护区内大量发现。这些昆虫均具有潜在的经济危害性,一定要加强监测,一旦局部大发生立即采取相应措施。
天敌昆虫的种类非常丰富,草蛉类4种,蜻蜓11种,螳螂3种,猎蝽9种,隐翅甲2种,沟芫菁3种,步甲6种,捕食性瓢虫8种,蚂蚁23种,寄生性或捕食性蜂类24种,寄蝇、麻蝇、食蚜蝇、食虫虻等双翅目天敌13种。这些天敌昆虫占总昆虫种数的20%以上。虽然没有对蜘蛛进行专项调查,但在采集昆虫过程中,发现蜘蛛种类与数量极大,形成优势天敌类群。
传粉昆虫的种类分散于各目昆虫中。常见种类有蜜蜂、切叶蜂、隧蜂、彩带蜂、蝶、蛾、食蚜蝇等。这些传粉昆虫对植物种群繁衍与群落稳定有至关重要的作用,应加强调查研究与保护。
4 结论本次山口红树林自然保护区昆虫专项调查结果表明,昆虫种类十分丰富,有食植物种类,有天敌昆虫,有传粉昆虫,也有食腐昆虫。这些昆虫对保护区的物质循环有着重要作用,这表明以保护栖境为主的保护措施,对维护本地区生态系统的稳定有着明显的成效。
目前该保护区主要红树林群落稳定,人工恢复工作不断开展,生态环境保护宣传不断深入,为不同植物生存生长以及昆虫的发生发展提供了外在栖境,生物多样性不断地提高。
致谢:
本次调查的物种鉴定得到了周善义教授、韩辉林教授、史丽教授、虞国跃研究员、贾凤海教授、诸立新教授、朱卫兵博士、王瀚强博士、刘浩宇博士等人的无私帮助,在此致以诚挚的感谢!
[1] |
范航清, 陈光华, 何斌原, 等. 山口红树林滨海湿地与管理[M]. 北京: 海洋出版社, 2005.
|
[2] |
武春生, 徐堉峰. 中国蝴蝶图鉴[M]. 福州: 海峡出版发行集团, 2017.
|
[3] |
董大志, 王云珍. 云南胡蜂志[M]. 郑州: 河南科学技术出版社, 2017.
|
[4] |
蒋国芳. 山口红树林区昆虫种类组成及其季节变动的初步分析[J]. 广西科学院学报, 1997, 13(2): 11-17. |
[5] |
蒋国芳, 颜增光, 岑明. 英罗港红树林昆虫群落及其多样性的研究[J]. 应用生态学报, 2000, 11(1): 95-98. DOI:10.3321/j.issn:1001-9332.2000.01.024 |
[6] |
周善义, 蒋国芳. 广西英罗港红树林区蚁科昆虫记述(膜翅目蚁总科)[J]. 广西科学, 1997, 4(1): 72-73. |
[7] |
陆温, 韦绥概, 覃爱枝, 等. 广西山口红树林自然保护区蝶类资源考察[J]. 广西科学, 2000, 7(2): 150-153. DOI:10.3969/j.issn.1005-9164.2000.02.022 |
[8] |
孙仁杰, 范航清, 吴斌, 等. 广西红树林生态系统的常见物种[J]. 广西科学, 2018, 25(4): 372-387. |
[9] |
刘俊武, 陈晓琴, 周云仙, 等. 深圳福田红树林海榄雌瘤斑螟的形态特征与为害情况[J]. 安徽农业科学, 2017, 45(20): 134-136, 174. DOI:10.3969/j.issn.0517-6611.2017.20.039 |
[10] |
刘文爱, 范航清. 危害广西红树林的四种蓑蛾的发生和传播规律初探[J]. 广西科学, 2011, 48(6): 1850-1855. |
[11] |
CHEN X X, ACHTERBERG C V. Systematics, phylogeny, and evolution of braconid wasps:30 years of progress[J]. Annual Review of Entomology, 2019, 64(1): 335-358. DOI:10.1146/annurev-ento-011118-111856 |